advertise

بستر کشت نشا چیست

در ادامه معرفی انواع بستر کشت که توسط تیم تخصصی و کارشناسی پالیز کشت صورت گرفت در این نوبت بر آن شدیم تا در رابطه با بستر نشا سخنانی را با شما همراهان همیشگی پالیز کشت در میان گذاریم. در این مقاله تلاش داریم تا هر آنچه در مورد بستر نشا و اهمیت و نحوه نشا کاری وجود دارد را به شما گرامیان انتقال دهیم. پیش از اینکه بدانیم بستر کشت نشا چیست می بایست در مورد نشا صحبت کنیم. هنگامی که مفهوم و اهمیت نشا مشخص شد می توان به خوبی درک کرد که بستر نشا چیست و به چه کار می آید. نشا، گیاهچه کوچک چند برگی است که حاصل رشد اولیه بذر در محیط خزانه است. نشا، گیاه کوچکی است که در حالت پرورش مدرن و امروزه، قسمتی از دوره رشد خود را در محیطی با نور و دمای کنترل شده می گذراند و پس از مساعد شدن آب و هوا به زمین اصلی منتقل می شود. خزانه محیط مناسب و تحت کنترل است و تلاش بر این است که محیط خزانه برای رشد حداکثری بذر به نحو مطلوب فراهم گردد. نشا ها را می توان بسته به موقعیت آب و هوایی در شاسی، گلخانه، تونل های پلاستیکی و یا در خزانه هوای آزاد پرورش داد. در حالت سنتی، خزانه در فضای باز قرار دارد و یا در شاسی (سینی های بدون حفره و یک تکه) پرورش داده می شود. در حالت مدرن، در گلخانه های حرفه ای و مکانیزه و یا در گلخانه هایی به شکل تونل های پلاستیکی نشا پرورش داده می شود. بذر پس از طی دوره رشد خود و تبدیل شدن به نشا، آماده انتقال به محیط کشت اصلی است. رشد نشا تا زمان انتقال، در محیط محصور (گلخانه) و با حفظ شرایط مساعد محیطی انجام می شود. نشای آماده شده، قبل از انتقال به گلخانه یا زمین زراعی، مدتی لازم است در محلی با شرایط نزدیک به محیط نهایی تطبیق یابد. نشاها نسبت به بذر تنفس شدیدتری دارند. از این رو باید تا قبل از کاشت در جای پر نور، خنک و مرطوب نگهداری شوند. در دنیای امروز و با پیشرفت علم، بیماری‌ها بیشتر کنترل می‌شود و با افزایش جمعیت، انسان‌ها به غذای بیشتری احتیاج پیدا می‌کنند. برای دستیابی به تولید مواد غذایی بیشتر، از روش‌های جدید و تکنولوژی روز دنیا در کشاورزی استفاده می‌شود. به همین دلیل هر روز بازده تولیدات کشاورزی بالاتر می‌رود و مدرن‌تر می‌شود. کشاورزی مدرن برای اولین بار در نیمه دوم قرن بیستم و برای تأمین تقاضای مواد غذایی که روز به روز هم افزایش می‌یافت، توسعه پیدا کرد.

این موضوع در کشورهای پیشرفته بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و اکثر محصولات خوراکی گیاهی به این روش تولید می‌شود. اما متاسفانه هنوز در کشورهای در حال توسعه جدی گرفته نشده است. می‌دانید که منابع کره زمین محدود است و این سیاره روز به روز فشار بیشتری را از سمت انسان‌ها تحمل می‌کند. آب شیرین در حال کم شدن است و شاید تا چندین سال آینده اولین سفرهای فضایی به مریخ آغاز شود. اما این‌ها نمی‌تواند مانع تکامل انسان و تلاش او برای پیشرفت و ایجاد زندگی بهتر روی این کره خاکی شود. این اتفاق به لطف علم امکان‌پذیر است. کشاورزی مدرن یک منجی است که می‌تواند جمعیت روزافزون انسان‌ها را با استفاده از منابع محدود و بدون آسیب رساندن به طبیعت تغذیه کند. کشاورزی نوین به اعداد، مدیریت منابع و بازخوردها متکی است. علاوه بر این تمام سعی خود را بر کسب اطمینان از عدم وجود مشکل می‌ گذارد. کشاورزی آنلاین روش کارآمدی است که با استفاده از منابع محدود آب، انرژی و فضا، تقاضای فزاینده انسان‌ها برای مواد غذایی را تأمین می‌کند. با توجه به افزایش جمعیت و نیاز جامعه به غذای بیشتر بایستی کشاورزی نوین را جایگزین کشاورزی سنتی کنیم. تا بتوانیم تولید در واحد سطح را افزایش دهیم. تغییرسیستم کشت و افزایش تولید در واحد سطح با پیشرفت علم کشاورزی میسر شده است. یکی از راه های افزایش عملکرد در واحد سطح افزایش کشت گلخانه ای است. کشاورزی در فضای بسته به کاهش مصرف آب نیز کمک بزرگی کرده است. صنعت گلخانه در دهه ‌های اخیر در حال تبدیل به مقیاس‌های کوچک است تا عمدتا برای اهداف تحقیقاتی و زیبایی‌شناسی (مثلا باغ ‌های گیاه‌ شناسی) استفاده شود. از طرف دیگر تولیدکنندگان به دنبال فضا های بسیار بزرگتر برای تولید مواد غذایی که معمولا در زمین‌های کشاورزی مرسوم تولید می‌شوند، هستند. جالب است بدانید که صنعت گلخانه در کل جهان سالانه تقریبا ۳۵۰ میلیارد دلار است و سهم گلخانه و کشاورزی مدرن در امریکا کمتر از یک درصد است. احتمالا سهم کشاورزی مدرن هلند بسیار بیشتر می باشد. گلخانه ‌ها در سال‌ های اخیر با رشد چشمگیر بازار پیشرفت ‌های خوبی داشته‌ اند. گلخانه‌ های مدرن با استفاده از چراغ ‌های LED و سیستم ‌های کنترل خودکار، محیط رشد را بهتر کرده ‌اند. معمولا شرکت‌ های گلخانه ‌ای رو به رشد، امکانات خود را در نزدیکی مراکز شهری قرار می ‌دهند تا از موقعیت افراد محلی و تقاضای روزافزون آن‌ها برای فروش بیشتر استفاده کنند.

خصوصیات بستر نشا

خصوصیات بستر نشا

اصطلاح نشا کاری به پرورش گیاهان کوچک در ظروف کشت خاص یا نواحی خاصی از مزرعه گفته می‌شود که بعدا به مکان هایی منتقل می‌شوند که در آنجا فرآورده قابل برداشت را تولید خواهند کرد. سبزیجاتی که به وسیله نشا کشت می‌شوند نسبت به سبزیجاتی که در مزرعه با بذر تولید می‌شوند فصل رشد کوتاه تری دارند. به همین منظور تولید کنندگان با هدف تولید محصول زودرس، کاهش زمان تولید و تولید دو یا چند مرتبه محصول در طول یک فصل رشد، از نشا استفاده می‌کنند. تولید نشا در محیط های کنترل شده این مزیت را دارد که از تنش های محیطی، عوامل بیماری زا، آفات و امراض مصون هستند. برای اینکه بتوان در نشا کاری به صورت موفقیت آمیز عمل کرد باید یک بستر مناسب انتخاب کنیم. دانستن خصوصیات بستر نشا سبب می شود تا در این راه بهترین عملکرد را داتشه باشیم. با تیم پالیز کشت همراه باشید تا در رابطه با خصوصیات بستر نشا بیشتر بدانید. لازم به ذکر است پالیز کشت توانسته است یکی از با کیفیت ترین نمونه های بستر کشت را تولید و روانه بازار کشور کند. سئو محتوا نیز در این زمینه با پالیز کشت همکاری مستمر داشته و مقالات تخصصی کشاورزی را تولید و منتشر می کند. تأثیر کیفیت بستر کشت بر رشد نشا بسیار مهم و قابل توجه است. کیفیت بالای بستر نشا باعث افزایش رشد ریشه می گردد هر چه قدر سطح ریشه بیشتری داشته باشیم آب و عناصر غذایی بیشتری جذب ریشه می گردد در نتیجه گیاهی سالم و پر بار خواهیم داشت. زمانی که بستر نشا کیفیت خوبی داشته باشد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را به خوبی فراهم کند زمان انتقال نشا به زمین اصلی بوته ها شرایط بهتری دارند و سریع تر با شرایط جدید سازگاری پیدا می کنند. حال می بایست به این پرسش بپردازیم که چگونه یک بستر کشت مناسب انتخاب کنیم تا بهترین نتایج را حاصل آوریم. انتخاب بستر کشت مناسب بر اساس نوع کشت و نوع گیاه می باشد. بستر کشت بایستی شرایط مناسبی برای رشد ریشه فراهم کند. فاکتور هایی چون نوع گیاهان و حجم ریشه، عمق نفوذ ریشه، تراکم بوته، طول دوره رشد، نحوه کاشت و تکثیر بر انتخاب نوع بستر کشت تأثیر می گذارد. بستر نشا بایستی مختص نشا باشد و خصوصیاتی را دارا باشد تا بتوان به عنوان بستر کشت نشا مورد استفاده قرار داد. برای افزایش توسعه ریشه و اندام های هوایی به یک بستر مناسب نیاز داریم بستر نشا بایستی از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نیازهای گیاه را تأمین کند. خصوصیات بستر نشا را می توان اینگونه برشمرد:
_ بالا بودن ظرفیت نگهداری رطوبت
_ ایجاد تهویه مناسب
_ فاقد عناصر مضر و سمی
_ تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه
_ مکانی مناسب برای استقرار گیاه
_ در دسترس بودن آب و عناصر غذایی برای ریشه
_ داشتن EC و PH مناسب

یکی از مهمترین عوامل افزایش عملکرد در کشاورزی تراکم مناسب بوته در هر متر مربع است. با تولید نشا با کیفیت و عاری از بیماری تراکم مناسبی خواهیم داشت. آنچه که در تولید نشا با کیفیت بسیار موثر است فراهم کردن محیط رشد مناسب برای رشد ریشه است. کاهش بارندگی ها در سال های اخیر و کاهش منابع آبی، استفاده از بستر کشت مناسب به دلیل ظرفیت نگهداری رطوبت بالای آن می تواند به کاهش مصرف آب کمک کند. نشا با کیفیت امروزه یکی از دغدغه های مهم گلخانه داران است. با توجه به تغییر الگوی کشت با هدف افزایش عملکرد در واحد سطح و کاهش مصرف آب استفاده از کشت های گلخانه ای، سیستم هیدروپونیک و ... رواج یافته است. در این نوع کشت ها گیاه برای رشد نیاز به یک بستر مناسب دارد. در تمام موارد باید تلاش داشت تا بستر نشا مناسبی را فراهم آورد. تولید نشا و نشا کاری امروزه بیش از گذشته مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است. ماشین آلات کشاورزی و تجهیزات گلخانه ای ویژه تولید و کشت نشایی بسیار مورد نیاز کشاورزان می باشد. تولید نشا در تیراژ بالا و به صورت دستی، زمان و هزینه زیادی می طلبد. کشت نشاها در مزرعه نیز کاری بسیار دشوار و برای حفظ دوره مناسب رشد و عدم تاخیر زمان کشت، نیازمند نیروی کارگری به تعداد زیاد می باشد. هزینه های دستمزد نیروی کار و نشاکاران اغلب بسیار بالاست. یافتن نیروی کار مناسب، عدم دقت و خطاهای انسانی، سرعت کاری پائین و ... همه از مشکلات نیروی کاری انسانی در کارهای سخت می باشند. در پاسخ به این پرسش که چرا از بستر کشت در گلخانه استفاده می شود می توان بیان کرد که نگهداری آب، تامین عناصر غذایی، تهویه مناسب و استقرار گیاه چهار وظیفه مهم خاک کشاورزی است اغلب خاک ها به دلیل پایین بودن ماده آلی، ساختمان نامناسب و ساختار شیمیایی ناپایدار خصوصا در گلخانه به دلیل بسته بودن محیط کشت، تخریب ساختار فیزیکی و شیمیایی کیفیت لازم برای حصول حداکثر عملکرد را ندارند. به همین دلیل بایستی برای افزایش عملکرد و کیفیت محصول یک بستر مناسب برای رشد ریشه فراهم شود. بستر کشتی که دارای ظرفیت تبادل کاتیونی و قدرت نگهداری رطوبت مناسبی باشد و مشکل شوری و قلیایی نداشته باشد همچنین از نظر ساختاری بتواند به راحتی عناصر غذایی را به سطح ریشه منتقل کند مناسب استفاده در کشت های گلخانه ای می باشد.

تاثیر EC و PH در کیفیت بستر کشت

خصوصیات شیمیایی بستر کاشت علاوه بر پایداری بالا بایستی مناسب کاشت انواع گیاهان باشد همچنین این خصوصیات باید به گونه ای باشد که بتواند نیاز گیاه به آب و عناصر غذایی را تأمین کند. مقدار قابل توجهی مواد آلی از ریشه ها در خاک آزاد می شود که این مواد بوسیله میکروارگانیسم های موجود در خاک تجزیه یا مصرف می شود. همچنین ممکن است مواد مذکور توسط آب آبیاری یا باران از خاک سطحی شسته شود. مواد آلی آزاد شده از دو نظر مهم است. مواد آلی آزاد شده از ریشه در صورتی که تجمع یابند روی PH و EC و نهایتا در تعادل عناصر غذایی اثر می گذارد. اگر به روشی بخواهیم جلوی خارج شدن یا ترشح مواد را از ریشه گیاه بگیریم روی ریشه و عملکرد گیاه اثر منفی خواهیم گذاشت. بنابراین آزمایش PH و EC بستر کشت در مراحل مختلف تولیدات گلخانه ای امری اجتناب ناپذیر است. توصیه می شود آزمایش مذکور را بصورت روزانه یا یک روز در میان انجام دهید و اگر PH و EC بیش از حد بالاست، بستر کشت را آبشویی کنید تا پارامترهای مذکور مناسب شود.

EC بستر کشت نشا

کشاورزان با استفاده از معیارهای متنوع به تحلیل اتفاقاتی که در خاک می‌افتد، می‌پردازند. در مجموع، این معیارها میزان سلامت خاک را بیان می‌کنند. سلامت خاک در حالت کلی سه ویژگی مهم آن است: طول عمر، حاصل‌خیزی و ساختار. برای داشتن خاکی که تمام ویژگی‌های مطلوب را دارد و گیاه به‌راحتی در آن رشد کند، این سه بخش مهم باید در حالت بهینه باشند. برای فهم هر بخش، معیار ویژه‌ای وجود دارد. براساس سطح ویژگی که برای خاک تعریف می‌شود، کشاورز تفاوت خاک خود را با حالت معیار درک می‌کند. یکی از ویژگی ‌های مفیدی که بیانگر میزان حاصل‌خیزی خاک است هدایت الکتریکی EC است. EC یکی از فاکتور های مهم بستر کشت است که در کیفیت آن نقش مهمی دارد بالا بودن EC نشان دهند شوری بودن بستر کشت است زمانی که محیط اطراف ریشه شور باشد جذب عناصر غذایی با مشکل مواجه می شود. حتما پیش از خرید کوکوپیت، پالمپیت یا دیگر بسترهای کشت از پایین بودن EC خاک بستر مطمئن شوید. پالم پیت اگر به خوبی فراوری نشود EC بالایی دارد . EC برخی از کوکوپیت های وارداتی به دلیل اینکه با آب شور شستشو می شوند بالا ست. بستر کشت تولید شده توسط تیم پالیز کشت، EC بسیار پایینی دارد و PH آن در محدوده خنثی است این بستر برای انواع گیاهان مناسب می باشد. EC را هدایت الکتریکی یا میزان شوری آب نیز می نامند. EC به میزان املاح موجود در آب بستگی دارد، هرچقدر این املاح بیشتر باشد، EC یا شوری افزایش می یابد. سبزی های گلخانه ای حساسیت های متفاوتی به شوری یا EC دارند اما اکثرا حساس هستند. برای نمونه، EC مناسب گوچه فرنگی ۲.۵ دسی زیمنس بر متر یا کمتر می باشد. ضمنا یک گیاه الزاما در طول دوره رشد خود نیاز به یک EC ثابت ندارد. EC خاک تحت تأثیر ویژگی‌های متعددی از خاک است. برای اینکه EC بتواند شاخص مناسبی از سلامت خاک باشد و کشاورز براساس آن به مدیریت اراضی خود بپردازد، باید اثر متقابل هدایت الکتریکی و سایر خصوصیات خاک را بررسی نمود. بافت، شوری و رطوبت خاک از جمله خصوصیاتی هستند که بر روی سطح EC اثر می‌گذارند. EC خاک اغلب به‌عنوان معیاری از شوری خاک نیز لحاظ می‌شود. شوری شاخصی از میزان نمک‌های موجود در خاک است. قاعده کلی شوری این‌گونه است که مقادیر بسیار زیاد EC (بالاتر از ۱۶۰۰) نشان ‌دهنده شوری بالای خاک است. از سوی دیگر، چنانچه این مقدار کم باشد (۰ تا ۲۰۰) بیانگر خاک بدون شوری است. کاتیونی که نقش زیادی در تولید شوری دارد سدیم است، به ‌خصوص اگر مقدار این عنصر بیش از ۱۰۰ mg/kg در خاک باشد. با اضافه‌ کردن گوگرد یا گچ به خاک، سدیم از خاک شسشته می‌شود، بنابراین سطح هدایت الکتریکی EC خاک پائین می ‌آید.

PH بستر کشت نشا

PHمعیاری است برای نشان دادن غلظت یون هیدروژن در محلول که از یک تا چهارده درجه بندی می شود. در صورتی که PH محلولی را عدد X نامیدند به این معناست که غلظت یون هیدروژن در این محلول برابر ده به توان منفی آن عدد است که عدد بسیار کوچکی بوده که در واحد لیتر بررسی می شود. در صورتی که PH بین اعداد یک تا هفت باشد محلول دارای خاصیت اسیدی و اگر بین اعداد هفت تا چهارده باشد محلول دارای خاصیت بازی است. در صورتی که این عدد دقیقا برابر هفت باشد محلول را خنثی می نامند. PH در صنایع مختلف مصرف های خاص خود را داشته و این خصوصیت در کشاورزی بسیار حائز اهمیت است. خاک باید دارای PH مناسب باشد. هر گیاهی یک محدوده PH خاص و مناسبی را تحمل می کند که اگر PH خاک کم یا زیاد باشد رشد و نمو گیاه را دچار مشکل می کند. PH خاک به طور مستقیم و یا غیر مستقیم رشد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. مهمترین نقش PH خاک کنترل حلالیت عناصر غذایی در خاک می باشد. به عبارت دیگر قابلیت جذب عناصر غذایی وابستگی زیادی به PH خاک دارد. یکی از مشکلاتی که در خاک های ایران وجود دارد PH قلیایی است، یعنی PH بالاتر از هفت و کمبود بارندگی در ایران و دارا بودن اقلیمی خشک باعث تجمع بازهای تبادلی در خاک می شود که در پی آن افزایش غلظت یون هیدروکسید در خاک را به همراه دارد. لازم به ذکر است که کمبود بارندگی به این علت بر PH خاک تاثیر گزار است که اولا وقتی بارندگی رخ ندهد جابجایی مواد هم در خاک امکان پذیر نبوده و همین امر باعث میشود که زمین های بکر به مرور زمان قلیایی تر از قبل بشوند . ثانیا باران ، خود تا حدودی اسیدی بوده که همین امر باعث کاهش PH خاک می شود. PH قلیایی باعث میشود که حلالیت عناصر غذایی ضروری برای گیاه کاهش پیدا کرده و کمبود عناصر غذایی مثل سرب، آهن، روی، و منگنز، در گیاه مشاهده شود. در مقابل خاک های اسیدی، که PH آن ها کمتر از ۴.۵ تا پنج است، حلالیت عناصر مثل آهن، آلومینیوم، و منگنز بقدری افزایش می یابد که برای گیاه ایجاد مسمومیت می کند. اگر PH محلول خاک به بالای ۵.۵ افزایش یابد، نیتروژن (به شکل نیترات) برای گیاهان قابل استفاده است. از طرف دیگر، فسفر برای گیاهان در دامنه PH خاک بین شش و هفت قابل استفاده می باشد. در صورتی که خاک بستر کشت PH بالایی داشته باشد جذب عناصر غذایی با مشکل مواجه شده و شرایط را برای رشد ریشه و اندام های هوایی سخت می کند گیاهان در PH های متفاوت رشد می کند برخی از گیاهان PH های اسیدی را می پسندند و برخی دیگر از گیاهان به PHقلیایی سازگارند. در PH، ۶.۵ تا ۷.۵ عناصر غذایی به راحتی در دسترس گیاه قرار می گیرد به همین دلیل اغلب گیاهان در این محدوده رشد خوبی دارند. زمانی که PH محیط ریشه کمتر یا بیشتر از حد نرمال باشد. بایستی با افزودن محلول های تنظیم کننده، PH را در محدوده استاندارد نگه داریم.

نکته مهم

یک مخلوط کشت برای انجام سه کار مورد استفاده قرار می گیرد: برای گیاه پشتیبانی ایجاد می کند، آب و مواد غذایی را حفظ می کند و به ریشه اجازه می دهد تا گازها مبادله شوند. در انتخاب یک مخلوط کشت، چگالی حجمی و پتانسیل تهویه بسیار مورد اهمیت قرار می گیرد. با افزایش اندازه ذرات مخلوط، افزایش اندازه حجره سینی و کنترل دقیق روابط آب-خاک می توان تهویه ریشه را افزایش داد. لازم است که مخلوط کشت عاری از هر گونه تخم حشرات، عوامل بیماریزا، نماتدها و علف های هرز باشد. اغلب مخلوط های بستر کشت نشا از پیش ضد عفونی خواهند شد. اجزای اصلی مخلوط های پرورش، معمولا پیت موس اسفناگوم، پرلیت، ورمی کولیت و یک عامل مرطوب کننده هستند. دیگر اجزایی که ممکن است وجود داشته باشند شن شسته، پوست فرآوری شده درخت، کود گیاهی و دیگر ذرات جامد زنده را در بر می گیرد. اغلب مخلوط های تجاری نشا به صورت دانه های ریزی در آمده اند تا پر کردن حجره های کوچک را تسهیل بخشیده و جوانه زنی بذر مناسب باشد. مخلوطی را برای کشت انتخاب کنید که به خوبی زهکشی شود و تهویه کافی برای رشد موفق ریشه را فراهم آورد. از خاک های مزرعه ای برای افزایش یا اصلاح مخلوط های ضدعفونی شده کشت استفاده نکنید. این خاک ها معمولا زهکشی ضعیفی دارد و اغلب آلوده به عوامل بیماریزا و تخم علف های هرز می باشد. در ایران استفاده از روش های نوین کشاورزی در سال های اخیر رواج یافته است. کشاورزی نوین با هدف کاهش هزینه‌ های تولید، افزایش عملکرد و کیفیت محصول و افزایش بهره وری درحال گسترش است. به همین دلیل تأمین یک بستر مناسب برای رشد گیاه بسیار ضروری می باشد. یکی از فاکتورهای مهم برای رشد گیاه فراهم کردن محیط مناسب برای ریشه است بستر کشت علاوه بر تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه بایستی ظرفیت نگهداری رطوبت و جذب آب بالایی داشته باشد. بالا بودن ظرفیت نگهداری رطوبت بستر کشت نشا در کاهش مصرف آب بسیار مؤثر است. به عنوان مثال کوکوپیت از نظر جذب رطوبت همانند یک اسفنج عمل می کند آب جذب شده به مرور در اختیار ریشه گیاه قرار می گیرد و از نظر تامین رطوبت ریشه بسیار مناسبت است.

انواع بستر کشت نشا (از نظر نوع سیستم کشت)

تأمین عناصر غذایی، در دسترس قرار دادن رطوبت برای ریشه و استقرار گیاه از مهم ترین وظایف بستر کشت است. برای کاشت گیاه در گلخانه بستر های متنوعی وجود دارد بسته به نوع گیاه نوع سیستم کشت باعث بستر مناسبی انتخاب کنیم تا بتواند شرایط مناسب برای رشد گیاه فراهم کند. بستر کشت نشا، بستر کشت خاکی، بستر کشت هیدروپونیک و بستر هواکشت از مهم ترین بستر های رایج در کشت گلخانه ای هستند.

الف) بستر کشت هیدروپونیک

استفاده از بستر کشت هیدروپونیک یکی از مهمترین مباحث کشاورزی روز در دنیا است. امروزه متخصصین زیادی در این زمینه فعالیت می کنند تا بتوانند اطلاعات دقیق تری از کشت هیدروپونیک را به دست آورده و از این طریق راندمان تولید محصولات کشاورزی را بالا ببرند. با گذر زمان و افزایش جمعیت، بحث امنیت غذایی بیشتر از قبل مهم خواهد شد لذا متوسل شدن به هر روشی که شرایط را برای تولید حداکثری فراهم نموده و در عین حال با محیط سازگارتر است، باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد و در این میان انواع بستر کشت هیدروپونیک گزینه انتخابی خوبی خواهند بود. از نظر لغوی، هیدروپونیک دارای اصالت یونانی است که اولین بار توسط دکتر گریک در کالیفرنیا معرفی شد. هیدروپونیک از دو واژه هیدرو به معنای آب و پونوس به معنای تلاش و تشکیل شده که در این روش، نیازی به بستر خاک برای کاشت گیاهان نیست بلکه سه حالت برای کشت هیدروپونیک وجود دارد: استقرار ریشه گیاه در محیط آبی | قرار گرفتن ریشه گیاه در هوا منوط بر این که همواره مرطوب باشند | رشد ریشه در محیط جامد غیر از خاک که قابلیت نگهداری آب در اطراف ریشه گیاهان را دارد. اما همان گونه که متوجه شدید در هر سه روش، اساس کار کشت هیدروپونیک بر آب است به این معنا که باید آب کافی در اختیار داشته باشید تا این سیستم کشت بتواند به خوبی جواب دهد. تمامی مواد غذایی مورد نیاز گیاه در بستر وارد شده و به صورت محلول در اختیار گیاه قرار می گیرد. هیدروپونیک اصطلاحی در علم باغداری است که به روشی در صنعت کشاورزی مدرن امروز جهان اشاره می کند که گیاه، به جای آنکه مثل روش سنتی همیشگی، در خاک، رشد و نمو پیدا کند، در سیالی از محلول های غذایی قرار می گیرد تا بستر هماهنگی جهت رشد گیاه به صورت هیدروپونیک فراهم شود. در سیستم هیدروپونیک کیفیت آب و بستر کشت بسیار مهم است بستر کشت هیدروپونیک باید کاملاً استریل باشد هر نوع آلودگی بستر کشت خسارات جبران ناپذیری به محصول وارد می کند. در کشت هیدروپونیک اکسیژن آب مرتب کنترل می شود. در روش های گلخانه ای، کشت به این روش، محبوبیت زیادی پیدا کرده است و در استان های کشور نیز، هزاران نفر در این حوزه مشغول به کار هستند. تولید گلخانه ای، نه به فصل ارتباط دارد و نه به تغییرات آب و هوایی. هدر رفت محصول کم می شود و می توان با استقرار فناوری، اثربخش تولید را ارتقا داد. روش هیدرپونیک مثل هر روش گلخانه ای، دارای معایب و فوایدی است که باید در نظر داشت. این که آیا هر گیاه یا محصولی را در هر اقلیمی می توان به روش هیدروپونیک تولید کرد، موضوعی است که نیاز به کار مطالعاتی و امکان سنجی دارد. مثلا تولید هیدروپونیک توت فرنگی، گوجه فرنگی، خیار و فلفل و گیاهان برگی مثل کاهو، بازدهی خوبی دارد. در روش هیدروپونیک، آلودگی خاک، مشغله ذهنی گلخانه دار نیست و نیازی به ضد عفونی نخواهد بود. چون آب به صورت چرخشی در حرکت است، در مصرف آب صرفه جویی شده و هزینه تمام شده تولید،‌ کاهش پیدا می کند. این یک فرصت خوب برای استان هایی با بحران کم آبی مثل یزد و سمنان است. ریشه گیاه، در معرض هوا قرار داشته و قطعا، منفعت تولید را به همراه خواهد داشت. آن چه در تولید به روش هیدروپونیک اهمیت دارد، لوله کشی به منظور آبرسانی است که همین صرفه جویی در منابع آب، هزینه تمام شده سرمایه گذاری و بازدهی تولید را ارتقا می دهد. مشاوره با متخصص کشاورزی جهت طراحی و استقرار گلخانه هیدروپوینک، اهمیت فراوان دارد. ویژگی های کشت هیدروپونیک از این قرار است: قیمت مناسبی داشته باشد | وزن آن سبک باشد | PH متعادلی داشته باشد | فاقد هرگونه آلودگی باشد | EC پایینی داشته باشد | قدرت جذب رطوبت آن بالا باشد.

ب) بستر کشت خاکی

خاک مورد استفاده در گل خانه بایستی دارای بافت سبک (شنی، لومی) باشد و نفوذ پذیری مناسبی داشته باشد. این نوع خاک هر چه از نظر داشتن هوموس تقویت گردد کاشت خیار و گوجه فرنگی و اکثر گیاهان زینتی در آن با عملکرد بهتری همراه خواهد بود تقویت خاک های سبک را به وسیله ی کود های حیوانی می توان انجام نمود اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد می توان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ به همراه کمپوست به طوری که از نظر مصرف میزان مورد نیاز جنبه ی اقتصادی داشته باشد آن را اصلاح نمود. همچنین در صورت نفوذپذیری کم، می توان از لوله های مشبک پلی اتیلن و نصب در زیر شیشه های خاک استفاده نمود این روش می تواند زهکشی لازم برای خاک تاسیس نماید خاک های نسبتا سنگین و یا خاک هایی که دارای نمک زیاد باشد اصلا مناسب نیست زیرا تهویه، آبشویی و ضد عفونی این گونه خاک ها بسیار مشکل می باشد و مطمئنا به رشد ریشه نیز صدمه می زند. تجربه خیار کاری در خاکهای سبک بیابانی (خاک سرخ) که اصلاح آهکی و گچی آن در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از ۵۲ درصد باشد نشان دهنده این است که این گونه خاک ها بهترین بستر بوده و در آن محصول به خوبی رشد می کند. در انتخاب بسترهای خاکی چنان چه بسترهای زیرین (بیش از عمق ۲۵ سانتی متر) سخت و غیر قابل نفوذ باشد بایستی با استفاده از زیرشکن (ساب سویلر) این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار صرف نظر شود PH مناسب بستر خاکی ۵.۷ و EC میکروموس بر سانتی متر می باشد. بستر کشت خاکی همراه با مواد دیگر نیز وجود دارد. این گونه بسترها توده هایی از کاه و پیت، کمپوست و از این قبیل می باشد که روی پشته ها قرار می گیرد و با خاک بیشتر مخلوط می گردد. در این بسترها ریشه ها به خوبی توسعه پیدا می کند و گرمای محیط ریشه و CO لازم به میزان کافی تولید می گردد، از جمله این بسترها کاه پوسیده روی پشته خاک است. بستر کشت خاکی به راحتی قابل دسترس بوده و ریشه می تواند براحتی در آن رشد کند اما به دلیل معایب زیادی که دارد برای برخی از سیستم های کشت گلخانه ای مناسب نیست. بستر کشت خاکی می توان برای برخی از گیاهان گلدانی مقاوم به برخی فاکتور ها مثل عوامل بیماریزا و تهویه نامناسب استفاده کرد. ولی در سیستم های کشت نشا، کشت هیدروپونیک و یا گروبگ قابل استفاده نیست. برخی از معایب کشت خاکی به شرح زیر می باشد:

_ مصرف آب زیاد
مصرف آب در بسترهای کشت خاکی به دلیل پایین بودن جذب رطوبت است زمانی که ظرفیت نگهداری آب در بین ذرات بستر کشت پایین باشد. هدر روی آب را افزایش داده در این حالت لازم است هزینه زیادی صرف تأمین آب مورد نیاز گیاه شود.
_ عوامل بیماریزا
مقدار خاک رس و مواد آلی بر حرکت پاتوژن ها تأثیر می گذارد. اما تخلخل خاک، شکاف ها، ترک ها و شیار ها در صخره ها و سنگ ها به آلودگی اجازه حرکت در فاصله های دور را می دهد. بعضی از ارگانیسم ها از سایر ارگانیسم ها مقاوم تر هستند. رطوب خاک در حدود ده تا بیست درصد حالت اشباع برای بقاء پاتوژن بهترین حالت می باشد. در شرایط خشک تر، مرگ و میر افزایش می یابد. وجود مواد مغذی، زنده ماندن ارگانیسم ها را افزایش می دهد. PH یک عامل اصلی نیست. آلوده بودن بسترهای کشت خاکی به عوامل قارچی و باکتریایی ویروسی و حتی آفات می‌تواند خسارت های زیادی به محصول وارد کنند. گلخانه به دلیل فراهم بودن شرایط برای رشد عوامل قارچی باید بستر کشت خاکی را قبل از کاشت بذر ضد عفونی کرده تا عوامل بیماری زا از بین برود. عوامل بیماری ‌زای موجود در خاک باید در تماس فیزیکی با انسان باشند و در بدن او جای بگیرند تا سبب عفونت یا بیماری شوند. احتمالا شایع ‌ترین راه ورود عوامل بیماری‌ زای موجود در خاک به بدن انسان از طریق بلع خاک ‌های آلوده می‌باشد. این‌گونه بلع امری اتفاقی است، اما در برخی از فرهنگ ‌ها، خوردن خاک نوعی عادت غذایی است، یعنی افراد برای رفع گرسنگی و بنا به عادت خاک می ‌خورند.
_ هزینه بالای کود دهی
کود حیوانی جز کودهای فعال هستند به این معنی که وقتی در هوای آزاد قرار می گیرند مقدار زیادی از نیتروژن خود را از دست می دهند. این فرایند به صورت تخمیر صورت می گیرد. نیتروژن موجود در کود حیوانی به شکل آمونیاک می باشد. به همین خاطر برای جلوی گیری از این ضایعه باید روی آنها را با خاک و کاه و کلش بپوشانیم تا از تبخیر آمونیاک در آن جلوگیری کنیم. در بستر های کشت خاکی به دلیل شرایط نامساعد بستر جذب عناصر غذایی با مشکل مواجه می شود همچنین به دلیل آبشویی عناصر غذایی مصرف کودهای شیمیایی در این نوع بستر ها افزایش می یابد.
_ محدودیت در انتخاب محصول
بستر کشت خاکی به دلیل شوری بالا، تهویه نامناسب، PH نامتعادل، ما را در انتخاب نوع محصول محدود می کند و بایستی گیاهانی را انتخاب کنید که به شرایط نامساعد بستر کشت مقاوم باشد به همین دلیل استفاده از بستر کشت خاکی بهره وری ما را کاهش می دهد.

پ) بستر کشت هواکشت

آیروپونیک یا هواکشت روشی برای پرورش گیاهان در محفظه هوا یا مه تنک است بدون اینکه از خاک یا بستر سنگدانه ای (موسوم به ژئوپونیک) بهره گیرند. واژه آیروپونیک منشأ یونانی داشته و از دو بخش aer هوا و ponos کار تشکیل شده ‌است. کشت آیروپونیک با کشاورزی هیدروپونیک مرسوم، آکواپونیک و کشاورزی درون کشتگاهی (کشت بافت گیاهان) متفاوت است. بر خلاف هیدروپونیک که از محلول مایع مواد غذایی به عنوان بستر رشد حاوی مواد ضروری معدنی جهت رشد پایدار بهره می‌گیرد، یا برخلاف کشاورزی کنترل شده که از آب و زباله ماهی استفاده می‌کند، بصورتی طراحی شده‌است که نیازی به بستر رشد ندارد، ولیکن آیروپونیک را بخاطر استفاده آب به جهت انتقال مواد غذایی گاهی نوعی از هیدروپونیک به حساب می‌آورند. در ایروپونیک گیاهان در حالی رشد و نمو می‌کنند که ساختار ریشه ‌شان در هوا معلق می‌باشد و به وسیله اسپری شدن مداوم آب حاوی مواد محلول معدنی و کودهای شیمیایی تغذیه می‌شوند. خاک در هواکشت مورد استفاده قرار نمی ‌گیرد چرا که در حالی که ریشه‌ گیاهان به طور دائمی و یا متناوب در معرض مِه غنی از مواد مغذی قرار دارد همچنان می‌توانند به رشد خود ادامه دهند. هواکشت یا ایروپونیک در فضای بسته، راهکاری موثر برای پرورش سبزیجات در اختیار ما می‌گذارد بدون آنکه نیازی به کشت در گلدان و تغییر مجدد گلدان به منظور دسترسی بیشتر گیاه به فضا و مواد غذایی در خاک داشته باشیم. با روش ایروپونیک، باغبانان در محیطی کمتر می‌توانند از فضای افقی و عمودی گلخانه برای پرورش گیاهانی بیشتر و به نحو موثرتری بهره برند و آب کمتری نیز هدر دهند. بسته به نوع سیستم ایروپونیک، مواد مغذی ممکن است به صورت دستی با وقفه ‌هایی در هر شب و روز اسپری شوند، اما بیشتر سیستم‌ های ایروپونیک دارای یک یا چند پمپ هستند که به طور اتوماتیک و بدون نیاز به نظارت مستمر مواد مورد نیاز گیاه را تأمین می‌کنند. در حالی که ریشه ‌ها در محیط محصور به وسیله پمپ‌ها تغذیه می ‌شوند لازم است تا ساقه گیاه هم در محیطی ایروپونیک رشد کند. مزایای هواکشت عبارتند از:
_ افزایش قرار گرفتن در معرض هوا: این شیوه، هوای بهینه مورد نیاز گیاه برای رشد را در اختیار آن قرار می دهد.
_ کشت عاری از بیماری: با توجه به کاهش تماس گیاه به گیاه انتقال بیماری ها کاهش خواهد یافت. علاوه بر آن هر پالس پاشش محلول می تواند مجدد استریل شود.
_ پودر کردن محلول (آب-اتمیزه کردن) آب و عناصر غذایی: اسپری کردن غباری یکدست از محلول غذایی برای تغذیه ریشه.
_ جذب مواد مغذی: مجزا بودن فاصله های غبارپاشی و مدت دوام پاشش در هواکشت، سنجش میزان جذب عناصر غذایی و کودی را در طول زمان و در حالات مختلف میسر می ‌سازد.

مزایای نشا گلخانه ای

نشا گلخانه ای به دلیل این که تحت شرایط کنترل رشد می کند کیفیت بهتری نسبت به نشانه های تولید شده در زمین باز دارد کشاورزان از نشانه های گلخانه ای بیشتر استقبال می کنند. نشا دانهالی کوچک، سالم، قوی، و عاری از آفات و بیماری ها است که معمولا دارای چهار الی شش برگ بوده و در محیطی مناسب رشد نموده است و به مجرد بهبود شرایط آب و هوایی مزرعه و یا آماده شدن گلخانه به آنجا منتقل خواهد شد. مطایا نشا گلخانه ای از این قرار است: استفاده حداکثری از فضای گلخانه، کوتاه بودن طول دوره رشد نشا (زودرسی محصول)، استقرار بهتر نشا های تولید شده در گلخانه در زمان انتقال به زمین اصلی، مدیریت بهترین مصرف کودهای شیمیایی، رشد یکنواخت بوته ها، توانایی تولید گیاهان مقاوم و سالم، کاهش مصرف آب.

عوامل مؤثر بر تولید نشا با کیفیت

چگونگی تولید نشا با کیفیت برای تمامی کشاورزان و گلخانه داران حائز اهمیت است. اما کیفیت چیست؟ برای اینکه کیفیت را بهتر تعریف کنیم باید در وهله اول تعریفی از محصول ارائه کنیم و پس از آن به سراغ کیفیت برویم. محصول را ماحصل خروجی یک فرآیند می دانند. به بیانی دیگر، آن چیزی که خروجی سازمان است و بدست مشتری می رسد. محصول می تواند شامل کالا باشد و یا می تواند یک خدمت باشد. سازمانی که یک گوشی موبایل تولید می کند، محصول یک کالای فیزیکی ملموس است و زمانی که فردی خدمات تعمیر اتومبیل ارائه می کند محصولش اتومبیل تعمیر شده است. لذا ما محصول را در دو حالت کالا و خدمات می شناسیم. پس زمانی که می گوئیم کیفیت باید در محصولات سازمان مورد توجه قرار گیرد، هم کالا را مد نظر داریم و هم خدمات را. در مورد نشاکاری و تولید نشا نیز باید به کیفیت نشا اهمیت داد تا بتوان محصولی را ارائه داد تا رضایت مشتریان را جلب کند. افزایش کیفیت و عملکرد محصول استفاده از نشاء مرغوب بسیار ضروری می باشد طی سالهای اخیر در کشور استفاده از نشاء به جای کاشت بذر علاوه بر کاهش دوره رشد و زود رسی محصول باعث صرفه جویی در مصرف آب و کود نیز می گردد. تولید نشاء با کیفیت در افزایش عملکرد و کیفیت محصول موثر است. در صورتی که نشاء های تولید شده عاری از آلودگی باشد و به خوبی تغذیه شود بعد از انتقال به زمین اصلی بوته هایی سالم و قوی داریم. برای ایجاد شرایط ایده آل برای تولید نشاء به بستر کشت استاندارد نیاز داریم. یک بستر کشت با کیفیت بایستی بتواند آب و عناصر غذایی کافی در اختیار ریشه گیاه قرار دهد. عوامل مؤثر بر تولید نشا با کیفیت عبارتند از:

خاک بستر آماده کشت یکی از خاک ‌های تولید نشا مرغوب می‌باشد. این خاک حاوی مقادیر مناسبی از خاک برگ، پیت ماس، کوکوپیت، ورمی کمپوست، پرلیت و ... می‌باشد. این محصول ارگانیک عاری از هرگونه آفت، تخم حشرات و علف‌ های هرز و بیماری‌ های قارچی است. این بستر کاشت عمومی حاوی مقادیری از فسفر، آهن، روی، پتاسیم، مس، منگنز، نیتروژن می‌باشد و تا مدتی این عناصر غذایی را در اختیار ریشه گیاه قرار می‌دهد و بعد از آن می ‌توانید تغذیه را با کودهای مورد نیاز انجام دهید. از طرفی PH خاک بستر کشت نشا مرغوب حدود ۷ در نظر گرفته شده تا تقریبا خنثی باشد و برای اغلب گیاهان مورد استفاده قرار گیرد. در صورت نیاز می‌توانید خاک را با راهنمایی کارشناس پالیز کشت اسیدی ‌تر یا قلیایی ‌تر کنید. این خاک نیاز به مخلوط کردن با مواد دیگر را ندارد و به صورت مستقیم قابل استفاده است. در زمان خرید بستر کشت لازم است به برخی فاکتورهای مهم توجه داشته باشید از مهم ترین فاکتورها EC بستر کشت است. عدد EC میزان شوری بستر کشت را مشخص میکند. آستانه تحمل به شوری در گیاهان مختلف متغیر است. بذر گیاهانی که حساس به شوری هستند برای جوانه زنی سریعتر و رشد بهترحتما در بستر کشت با EC کمتر از یک کشت شود. PH یکی دیگر از فاکتور های مهم بستر کشت می باشد که در جذب عناصر غذایی بسیار تاثیر گذار است و PH نزدیک به شرایط بهتری برای جذب عناصر غذایی و رشد ریشه فراهم می کند.

کیفیت آب آبیاری از دیگر فاکتورهای موثر در جذب عناصر غذایی بستر کشت است هرچه آبیاری EC پایین تری داشته باشد. EC بستر کشت کمتر دچار تغییر می شود. EC بالای آب آبیاری باعث افزایش شوری بستر کشت شده و جذب عناصر غذایی را با مشکل مواجه می‌ کند. یکی از حساس ترین مسائل در پرورش نشا و بطور کلی در بخش کشاورزی آبیاری است، که این مساله با توجه به بحران آب در کشورمان بسیار پر اهمیت تر شده است. به علاوه افزایش بهره وری در تولید محصولات و کاهش هزینه کشاورزان نیز از مهمترین مسایل این حوزه است. با تنظیم میزان آب مصرفی و زمان بندی آبیاری و نحوه آبیاری می توان به تمام این اهداف رسید که بوم آبیاری یک دستگاه پرکاربرد و مؤثر در این حیطه است. تولید نشا یک امر حساس است که نسبت به سایر محصولات کشاورزی، نیاز به کنترل بیشتری دارد لذا به دلیل اهمیت دقت و مراقبت در تولید نشا، آبیاری درگلخانه ها نیز بسیار با اهمیت تر از مزارع است. بهترین روش آبیاری در گلخانه ها استفاده از بوم آبیاری است. بوم آبیاری دستگاهی است که آبیاری را بصورت کاملا کنترل شده، اتوماتیک، اصولی و قابل تنظیم انجام میدهد.یک دستگاه دقیق است که قطرات آب را بصورت کاملا یکنواخت و با شدت مناسب، توسط نازل هایی که در آن تعبیه شده می پاشد. طراحی این دستگاه بسیار خلاقانه است که از محیط گلخانه و سازه ها استفاده بهینه کرده و با مزایای بی شمار خود نقش زیادی در افزایش بهره وری و کیفیت محصول دارد. برای پرورش نشا در زمین اصلی در یک ماه شش مرتبه آبیاری لازم است و برای هر هکتار در هر نوبت پانصد مترمکعب آب مصرف می شود. رقمی معادل ۴۸۰۰۰ مترمکعب آب احتیاج هست. در مقایسه با کشت نشا در گلخانه متوجه خواهیم شد که پرورش نشا در گلخانه حدود هشتاد برابر مصرف آب را کاهش می دهد. این رقم بسیار بزرگی است و در کل سرزمین پهناور ایران در نظر بگیریم، با کشت نشایی به جای بذر، رقم بسیار قابل ملاحظه می شود. در یک خاک زهکشی شد با تخلخل کافی نمی توانیم آب زیادی را در خاک نگه داریم زیرا مقدار اضافی آب از خلل و فرج خاک عبور کرده و به اصطلاح زهکش می شود و این پدیده را آبشوئی گوئیم. در صورتی که نمک در سطح خاک تجمع یافته باشد آبشوئی نمک های موجود در سطح خاک را کاهش می دهد و نمک ها را از اطراف ریشه دور می کند. ولی باید توجه داشت که آبشوئی مداوم و سنگین سبب می شود باروری و حاصلخیزی خاک کاهش یابد و تعادل عناصر غذائی خاک را به هم می زند. آبیاری به دفعات زیاد هم مشکلاتی را به همراه می آورد. غرقاب بودن خاک مقاومت گیاه را در برابر بیماری ها کاهش می دهد و ریشه های آبی را توسعه می دهد که این ریشه ها دراز ونازک بوده و دارای تعداد کمتری از تارهای کشنده هستند.آبیاری بیش از حد زمان زیادی خاک را مرطوب نگه می دارد و امکان تهویه خاک را محدود می کند و کمبود اکسیژن منجر به مرگ ریشه می شود. اولین نشانه ای که ظاهر می شود پژمردگی گیاه, کمبود عناصر غذائی و توقف رشد گیاه می باشد چرا که ریشه های مرده نمی تواند آب و عناصر غذائی را به خوبی جذب کنند و در اختیار گیاه قرار دهند. در اثر آبیاری زیاد ممکن است گیاه در طول روزهای آفتابی پژمرده شوند و در عصر دوباره به حالت عادی برگردند. مسأله اساسی در آبیاری این است که بعد از چه مدتی و به چه مقداری آبیاری صورت گیرد. عدم آبیاری به موقع و صحیح می تواند منجر به خسارات زیادی به گیاه شود که از آن جمله: به تعویق انداختن عمل فتوسنتز، کند کردن فرآیند رشد، پژمردگی ناشی از کمبود آب مورد نیاز گیاه، کاهش رشد سلولی گیاه و کم شدن طول میان گره ها، برگ ها کوچک تر و ساقه ها سخت و شکننده می شوند و در بعضی مواقع تورم برگ را نتیجه می دهد. در موارد بسیاری حاشیه برگ ها می سوزد و تارهای کشنده ریشه در هم می پیچند و می میرند. کمبود آب مورد نیاز گیاه در طولانی مدت ممکن است موجب بروز علائم کمبود عناصر غذائی مورد نیاز گیاه گردد.

بذر به بخشی از گیاهان مورد توجه در کشاورزی و باغبانی گفته می ‌شود که می ‌تواند به تکثیر و تولید مثل آن گیاه منجر شود. در کشاورزی به هر بخش از گیاه که بتواند نسل دیگری از همان گیاه را تولید کند بذر می ‌گویند. بذر تولید شده از روش جنسی تخم گیاه می‌باشد و از روش غیر جنسی از طرق باززایی، ریزم، استولون، سوخ (پیاز) و ... می ‌باشد. به اصطلاح عوامانه به دانه یک گیاه بذر یا تخم گفته می ‌شود. یک عدد پیاز که برای تولید یک گل لاله کاشته می ‌شود نیز یک بذر است. بذر قسمتی از محصول دانه مانند غلات، حبوبات، غده مانند سیب زمینی، ریشه مانند نعناع، پیچک، ریزروم یا ساقه خزنده زیرزمینی مانند زنبق، استولون یا ساقه خزنده رو زمینی مانند توت فرنگی، برگ مانند ساکولنت ها، بگونیا، بنفشه آفریقایی، پیاز مانند سنبل، لاله، پاجوش مانند آلوئه ها و هاورتیا است که در خاک کاشته می‌ شود تا جوانه بزند و پایه گیاه را به وجود آورد. دسترسی به بذر ارقام اصلاح شده گیاهان زراعی و زینتی دارای کیفیت بالا یکی از الزامات پیشرفت صنعت کشاورزی و در نتیجه صادرات و رشد مناسب می ‌باشد. صنعت بذر با گسترش توان تولید، افزایش راندمان، سرعت تولید ارقام جدید و حفظ خلوص ژنتیکی این ارقام، نقش حیاتی در این صنعت بر عهده دارد. هزینه ای که یک کشاورز در طول عملیات کاشت، داشت و برداشت اعم از هزینه کارگر، آب، کود و سم باید بپردازد شاید به صد برابر قیمت بذر برسد، از طرفی چناچه به هر کدام از این عوامل یاد شده توجه کمتری شود تولید محصول به همان اندازه کم توجهی پائین می آید اما عدم دقت در تهیه و خرید بذر شاید به نابودی و یا قابل استفاده نبودن کل محصول تمام شود. اگر بهترین قطعه زمین برای کاشت در نظر گرفته شود و بیشترین مراقبت در داشت و برداشت به عمل آید ولی از بذر با مشخصات خوب استفاده نشود کار تولید با شکست روبرو می گردد. سؤال این است که یک بذر خوب چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟ خصوصیات یک بذر خوب از این قرار است: قدرت جوانه زنی: یکی از نکاتی که باید خیلی به آن توجه کرد درصد جوانه زنی بذرها می ‌باشد، بذر مطلوب کاکتوس‌ها در شرایط ایده آل کاشت که در آن رطوبت و نور و دما رعایت شود حداقل باید هشتاد درصد به بالا سبز شوند. برای اطمینان از درصد سبز شدن بذرها در ابتدا تعدادی کمی از نمونه بذر تهیه کرده و بکارید و بعد از اطمینان از درصد جوانی زنی اقدام به خرید عمده بذر نمائید. خلوص بذر: بذر مورد استفاده باید عاری از مواد خارجی اضافی (خاک، کاه و کلش، شن و ماسه و ...) بذور آسیب دیده و شکسته و نیز آلوده به آفت و بیماری نباشد. وجود هر یک از این عوامل می ‌تواند موجب بروز آسیب به محصول نهایی و از بین بردن زحمات و هزینه ‌های انجام شده گردد. قوه نامیه: قوه نامی در واقع حفظ دوره توانایی جوانه ‌زنی یک بذر است. بذر بعضی از کاکتوس ‌ها در شرایط ایده آل تا چندین سال قدرت سبز شدن دارند ولی بعضی از گونه‌ها زود قوه نامیه خود را از دست می‌دهند لذا باید قبل از اقدام به کشت، از قوه نامی و یا چگونگی توانایی تولید یک بوته جدید توسط آن بذر اطمینان داشت.

بنابراین برنامه غذایی برای این کشت بسیار حساس و مهم است و جهت داشتن یک نشا با کیفیت باید دقیق و با دانش کافی در تغذیه عمل نمود. در تمامی مراحل تغذیه باید از ریزمغذی ها و درشت مغذی ها و عناصر میانی غفلت نکرد. تمام مواد مغذی را بصورت محلول در آب آبیاری یا کلات یا منبعی استفاده می کنیم. توجه داشته باشید که عدم دقت در نحوه تغذیه ی نشا می تواند موجب خسارات بسیاری شوند. به عنوان مثال زیاده روی در مصرف نیتروژن باعث افزایش رشد بی رویه ی نشا می شود. به علاوه مصرف زیاد این عنصر موجب کاهش مقاومت گیاهچه در برابر قارچ می گردد. از سوی دیگر، استفاده از میزان دقیق و صحیح عنصری مانند فسفید پتاسیم موجب افزایش مقاومت گیاه در برابر قارچ می گردد. نوع عناصر غذایی مورد نیاز نشا و همچنین مقدار نیاز نشا عناصر غذایی بستگی به کیفیت بستر کشت دارد. هر چه بستر کشت نشا از لحاظ عناصر غذایی غنی تر باشد نیاز به محلول پاشی عناصر غذایی نیز کمتر است و هزینه های شما را در تولید نشا کاهش می دهد. از طرفی هر چه حجم بستر محیط ریشه بیشتر باشد در طول دوره رشد عناصر غذایی بیشتری در اختیار ریشه نشا قرار می گیرد و این به اندازه سلول های سینی کشت بستگی دارد. حجم سلول های سینی کشت و میزان عناصر غذایی قابل دسترس در بستر کشت دو فاکتور مهم برای تأمین عناصر غذایی از بستر کشت می باشد. تغذیه نشا شامل سه تا چهار دوره می گردد. نکته قابل توجه این است که در هر دوره ی تغذیه باید از تمام عناصر به نسبت های متفاوت استفاده کنیم. اگر در هریک از مراحل تغذیه ی نشا یکی از عناصر حذف گردند طبق قانون بشکه (در تغذیه ی نشا باید تا حد ممکن به اصل بشکه توجه داشته باشید)، کمبود یک عنصر موجب می شود کمبود سایر عناصر در نشا مشهود گردد و درنهایت موجب بی کیفیت شدن نشا می شود. بطور کلی در امر تغذیه ی نشا برای جلوگیری از کمبود مواد غذایی در نشا محلول پاشی ریز مغذی ها بصورت هفتگی باید اجرا شوند. نشا برای رشد به تمام این مواد مغذی نیاز دارد. در صورت رعایت تمام نکات یک نشا با سبزینگی عالی و ریشه و ساقه ی ضخیم خواهیم داشت. محلول پاشی هفتگی می تواند بصورت ترکیب عنصر در آب آبیاری و یا بصورت کلات استفاده گردد.

بستر کشت نشا پالیز

پالیز کشت با توجه به خواسته باغداران و گلخانه داران و کشاورزان و تمامی علاقمندان به گیاهان تلاش کرده است تا به تولید انواع بستر کشت بپردازد. انواع بستر کشت بیولوژیک پالیز کشت دارای ویژگی های فراوانی ست که همگی سبب شده اند بسیار مورد توجه قرار بگیرند. بستر کشت نشا پالیز یکی از خاص ترین نمونه هایی ست که توسط کارشناسان پالیز کشت تولید شده است. این بستر جایگزین پیت ماس (پیت موس) و کوکوپیت با خواص ضد بیاری های قارچی ست که برای هر سینی ۱۱۲ حفره ای، ۹۵۰ گرم استفاده می گردد. در زیر می توانید خصوصیات بستر نشا پالیز را مشاهده کنید که از این قرار است:

_ بهترین جایگزین پیت ماس و کوکوپیت
_ جذب بهتر عناصر ریزمغذی ریشه
_ بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی خاک
_ فعالیت بیشتر ریشه و ساقه نشا
_ کاهش بیماریهای خاکزی
_ افزایش چشمگیر نشا
_ افزایش کیفیت نشا
_ رشد سریع تر نشا

از دیگر سو می توان در رابطه با کیفیت و ویژگی های دیگر بستر های تولید شده توسط پالیز کشت نیز نکاتی ا بیان نمود. بستر پالیز، رطوبت را در خود نگاه داشته و ضمن جلوگیری از تنش آبی گیاه تا ۴۰ درصد مصرف آب را کاهش می دهد. ترکیبات بستر پالیز، پایدار بوده و دارای C/N حدود ۲۰ می باشد که موجب می شود از مصرف نیتروژن و اکسیژن محیط ریشه با گیاه رقابت نمی کند. بستر پالیز سرشار از مواد غذایی مورد نیاز گیاه بوده و عناصر سنگین آن تا حد مجار است و حتی مقدار سرب، کادمیوم، و کبالت آن در حد صفر می باشد. شوری بستر پالیز به میزان ۲ تا ۳ دسی زیمنس بر متر می باشد و از نظر اسیدیته، بستری خنثی و مناسب برای جذب عناصر غذایی خاک به حساب می آید. به دلیل تخلخل بالای بستر پالیز، ریشه به راحتی امکان رشد و توسعه را دارا ست و به سبب وجود میکروارگانیسم های فعال، بیماری های نماتدی و قارچی (فوزاریوم و فایتفترا) به شدت کنترل می شود. بیماری های مانند گومز و قارچ های مضر ریشه ای و نماتدی که در باغات پسته، باغات سیاه ریشه و مرکبات (لیمو، پرتقال، نارنگی، و ...) و باغات انار، و گلخانه ها شایع است، با بستر پالیز کنترل می گردد. تمامی کارشناسان پالیز کشت در خدمت شما هستند تا به تمامی پرسش های تان در رابطه با انواع کود کشاورزی، سموم دفع آفات، بستر کشت گیاهان آپارتمانی، بستر کشت نشا، بستر کشت درختان باغی و گلخانه ای، بستر کشت نهال و ... پاسخ دهند.

سخن پایانی

بستر کشت نشا محیط جامدی است که جایگزین بستر خاکی است و شرایط بهتری برای رشد ریشه در کشت هیدروپونیک و کشت نشا فراهم می کند. ویژگی های یک بستر کشت ایده آل را می توان شامل این موارد دانست: زهکشی مناسبی داشته باشد. ظرفیت تبادل کاتیونی آن بالا باشد. بستر کشت از لحاظ شیمیایی خنثی و پایدار باشد. مقاوم در برابر تغییرات PH باشد. بستر کشت کاملا استریل باشد. قابلیت ظرفیت نگهداری رطوبت آن بالا باشد. امروزه با افزایش گلخانه‌ها و افزایش حضور فارغ‌التحصیلان رشته‌های کشاورزی در این بخش، کشاورزی در حال علمی شدن است و میزان تولید و عملکرد اکثر محصولات به سرعت در حال افزایش است. این موضوع رقابت برای تولید بیشتر و با کیفیت‌تر محصولات را افزایش می‌دهد. از همین رو کشاورزان تلاش می‌کنند تا با به کار‌گیری روش‌های جدید کشاورزی خود در این رقابت جزء کشاورزان پیشرو باشند. در کشور ما نیز استفاده از نشاء پرورش یافته توسط تولید کنندگان نشاء به‌ جای کشت مستقیم بذر یا تولید نشا توسط خود کشاورز، مورد توجه کشاورزان قرار گرفته و این استقبال هر روز در حال افزایش است و از این ‌رو نیاز به تولید کنندگان حرفه‌ای نشاء بیشتر احساس می‌¬شود. با رواج یافتن نشاء تولید برخی محصولات که کشت آن‌ها غیر ممکن بود افزایش و به صورت گسترده کشت شد. به‌ طور مثال گیاهان دارویی قبل از این به‌طور گسترده کشت نمی‌شدند اما در سال‌های اخیر با افزایش تولید نشا، کشت آن‌ها گسترش یافت. اولین موردی که می توان به آن اشاره داشت نیاز به بستر نشا ست. برای خرید بستر نشا می توانید با تیم پالیز کشت تماس حاصل کرده و هر آنچه اطلاعات نیاز دارید را در کمترین زمان ممکن دریافت فرمائید. پالیز کشت به صورت بیست و چهار ساعته آماده خدمت رسانی به شما عزیزان است.